by Fırat / Tarih

1.Dünya Savaşı sonrası her yönüyle değişen dünyada sanat çok net bir tepki gösterme şekliydi. Sanatta değişmişti dünya ile beraber. Savaşta sürgün edilen ve göç eden sanatçıların bir kısmı İsviçre’de toplanmış, Dadaizm’i kurmuştu.

Dadaizm: Hannah Höch

1.Dünya Savaşı sonrası her yönüyle değişen dünyada sanat çok net bir tepki gösterme şekliydi. Sanatta değişmişti dünya ile beraber. Savaşta sürgün edilen ve göç eden sanatçıların bir kısmı İsviçre’de toplanmış, Dadaizm’i kurmuştu. Peki nedir dada? Sonuna eklenen ‘-izm’i bile reddeden bir sanat hareketi. Dadaizm’le beraber sanatta pek çok kırılma noktaları olmuştur. Gerçek bir Dada’cı Dada’ya da karşıdır diyerek son bulmuştur. Akımın bazı sanatçıları Dada’nın tohumlarını attığı Sürrealizm’in öncüsü olmuşlardır.

‘’Brancusi’ye göre işin güç yanı bir şeyler yapmak değil, yapmak için gereken koşulları sağlamaktır. Bir Dada söylencesi varsa, yapıtlardan çok, o koşulların ortaya çıkmasına bağlıdır.’’ Rastlantısallık yasalarına uyan Dadaistler sanat yapma fikrini tümüyle baştan ele almışlardır. Ve tabii kullanılan malzeme, teknik ve yapıtın oluşum süreci de buna bağlı değişmiştir. Kelimeleri bir keseye atıp, rastgele yan yana koyup şiirler yazmışlar, kestikleri kağıtları rastgele atıp yapıştırmışlar. Yapılan eylemlerle ve çıkarılan dergilerle kısa sürede yaygınlaşmıştır Dada. Almanya ve Amerika ayakları oluşmuştur. 1920’de Berlin’de I. Uluslararası Dada Fuarı düzenlemişledir. O günlerde Kübizm’den az çok bildiğimiz ‘kolaj’,’fotomontaj’ tekniği Jean Arp, Hannah Höch gibi sanatçılar tarafından tekrar ele alınmıştır. Fuar’ın genel içeriği de fotomontajlar, afişler ve resimlerdir. Fuar’ın en ses getiren işlerinden biri Hannah Höch’e ait olan ‘Yemek Bıçağı Dada Almanya’nın Bira Göbekli Weimar Kültür Çağını Kesiyor’ isimli eserdir.

Yemek Bıçağı Dada Almanya’nın Bira Göbekli Weimar Kültür Çağını Kesiyor, Hannah Höch, 1920

Hannah Höch Dada’nın Berlin ayağından, dönemde nadiren bulunan kadın sanatçılardandır. 1889 Gotha doğumludur. Charlottenburg’da Güzel sanatlar eğitimi almıştır. Dada’nın temel ilkelerinden biri olan ‘üretimsizlik’e karşı bir duruşu vardır. Bununla beraber başka ayrılıklardan ötürü kısa sürede onlardan ayrılır ve bireysel üretimine devam eder. Savaşın onu ülkesini terk etmesine uzun yıllar izin vermemiştir.

DaDany, Hannah Höch, 1919

Ohne Titel, Hannah Höch,1930

Tekniğin getirdiği rastlantısallıktan ziyade düşünülmüş , ince ince işlenmiş kompozisyonları vardır.Eserlerindeki eleştirel tutum hiç değişmemiştir.Feminist sanatın da öncülerinden sayabileceğimiz Höch, iç yolculuğunu, politikayı ve kadını ele almıştır. Dadacılardan ayrıldıktan sonra uzun süre sergilerde yer almaz. Zaten savaştan dolayı Nazilerin menzilindedir. Berlin’e uzak bir yerde sanatını evinde üretmeye devam eder. Yaşadığı dönemde pek kıymeti bilinmeyen Höch’ün sanatı, gerek fotomontajın gerekse feminist sanatın öncülerinden olmasından, ilerleyen zamanlarda daha detaylı incelenmiştir.